Veel mensen denken dat rust dé oplossing is als hun lichaam overprikkeld raakt. Even minder prikkels, even herstellen. Maar steeds duidelijker wordt: rust werkt alleen wanneer het zenuwstelsel zich veilig genoeg voelt om te kunnen ontspannen. Zonder die basis blijft je lichaam in een subtiele staat van paraatheid, hoe vaak je ook pauze neemt.
Steeds meer mensen lopen rond met klachten zoals vermoeidheid, concentratiemoeite, pijn of een gevoel van “op” zijn. Niet omdat ze zwak zijn, maar omdat hun systeem lange tijd te veel heeft moeten dragen. En juist dan is de vraag niet alleen: hoeveel rust neem je? maar vooral: voelt je lichaam zich veilig genoeg om rust toe te laten?
Neuroceptie: je lichaam voelt het vóór jij het weet
Volgens de polyvagaaltheorie van Stephen Porges scant je lichaam voortdurend — en volledig automatisch — of je omgeving veilig, neutraal of bedreigend is. Dat proces heet neuroceptie.
Je hoeft er niets voor te doen: je houding, de toon van iemand anders, oude ervaringen, zelfs subtiele spanningen in je lijf kunnen al bepalen of jouw systeem ontspant of juist aanspant. En zolang je lichaam onveiligheid registreert, hoe klein ook, schakelt het over op bescherming. Dan lukt het simpelweg niet om écht te herstellen, hoe graag je dat ook zou willen.
Waarom rust alleen niet genoeg is
Misschien herken je het: je neemt tijd voor jezelf, je doet rustig aan, misschien neem je zelfs vrij… maar zodra je weer in je dagelijkse leven stapt, komen de klachten net zo hard terug. Dat is geen falen. Dat is biologie. Een lichaam dat zich niet veilig voelt, kan de rust niet opnemen. Het blijft scannen, waakzaam, ietsje gespannen. Herstel heeft ruimte nodig — maar ruimte ontstaat pas wanneer het zenuwstelsel durft te zakken. Wanneer er genoeg veiligheid is om uit die beschermingsstand te komen.
Veiligheid is een ervaring, geen idee
Veiligheid is niet iets wat je tegen jezelf kunt zeggen: “Het is oké, doe maar rustig.”
Het is iets wat je voelt. Dat gevoel ontstaat wanneer je lichaam signalen oppikt van steun, verbinding, stabiliteit en eigen ruimte. Wanneer je leert luisteren naar wat jouw systeem nodig heeft, in plaats van te blijven functioneren op wilskracht. In coaching zie ik vaak: zodra iemand meer lichaamsbewustzijn ontwikkelt en begrijpt hoe het eigen zenuwstelsel werkt, komt er vanzelf meer lucht, helderheid en rust. Niet omdat het leven minder druk wordt, maar omdat het lichaam minder hoeft te beschermen.
Tot slot
Herstel begint niet bij harder proberen — het begint bij veiligheid in jezelf. Bij het leren herkennen van jouw signalen, en bij het creëren van een binnenwereld waarin je lichaam mag zakken.
Wil je ontdekken wat jouw zenuwstelsel nodig heeft? Of wil je eindelijk begrijpen waarom je zo vaak “aan” staat, zelfs als je rust neemt?
Je bent welkom in mijn praktijk. Ik kijk graag met je mee.